ادبیات

ادبیات چیست؟

ادبیات به سخنانی گفته می شود که از حد سخنان عادی فراتر و والاتر می باشد. مردم آن سخنان را در خود ظبط و نقل می کنند و از شنیدن آن تحت تاثیر قرار می گیرند به گونه ای که از شنیدن آن یا احساس شعف و شادی

می کنند و یا احساس الم و غم.

ریشه کلمه ادبیات از کجا گرفته شده است؟

ادبیات جمع کلمه ادبی و ادبیه است و ادبی صفت نسبی از ادب است و ادب 2 ریشه دارد :

یا از واژه دوب گرفته شده که این واژه را سومری ها  2500 سال پیش از میلاد مسیح به کار می بردند به معنی لوح و نوشته ، این واژه بعدها وارد قوم اکد می شود و از آنجا وارد زبان عربی می شود و در آنجا به صورت الدف در می آید به معنی صفحه های چوبی که بر آن چیزی می نویسند و بعدها وارد زبان دوره فارسی باستان (دوره هخامنشی) می شود و در یکی از کتیبه های داریوش هخامنشی به صورت دی پی به معنی نوشتن باقی مانده است . از این واژه کلماتی مثل : دبیر ،  دیباچه ، ادب و دبستان باقی مانده است ;

یا ادب از دأب گرفته شده است به معنی رفتار و کردار نیاکان . بعدها این کلمه جمع بسته می شود و اَدآب

 می شود و با توجه به قائده قلب و ادقام آداب می شود . مفرد این کلمه ادب مورد استعمال قرار می گیرد و به عبارت دیگر ادب قلب کلمه دأب است .

موضوع ادبیات چیست؟

موضوع ادبیات اندیشه ای والاست که هرچند از طبیعت و زندگی سرچشمه گرفته است اما در اندیشه شاعر ساخته و پرداخته شده و به صورت سخن مخیل درآمده است .

فرق نظم و شعر چیست؟

نظم، کلام موزون و مقفی است .(وزن دارد ، قافیه دارد)

شعر، گره خوردگی عاطفه و خیال در زبانی آهنگین است .

بنابر این وجه ممیز و عامل جدایی شعر و نظم در خیال و عاطفه است . می گویند شعر از 4 چیز تشکیل شده است :

1-عاطفه و احساس

2-خیال

3-زبان

4-موسیقی

نظم= شعر بدون خیال

خیال چیست؟

تخیل یا تخییل یا ایماژ (emage) ، به قول اخوان ثالث ، هر چیزیست که باعث انفعال نفسانی شود . به عبارت دیگر انسان با شنیدن آن تحت تاثیر قرار گیرد ، یا احساس شادی کند یا احساس غم .

عامل نجوم در شعر:

علما معتقد بودند 9 قمر داریم :1- ماه یا قمر 2- تیر یا اتارد 3- زهره یا ناهید 4- شمس یا خورشید 5- مریخ یا بهرام 6- مشتری یا برجیس 7- زهل یا کیوان 8- فلک اطلس یا ثوابت 9- فلک الافلاک که منطقه البروج

نام داشت .

2 تا از اینها نیرین هستند یعنی نور میدهند . اول نیر اعظم که خورشید است و نیر اصغر که ماه است .

2 تا سعدین هستند . سعد اکبر (خوشبختی آور)مشتری و سعد اصغر که ناهید است .

2 تا نحسین هستند . اول نحس اکبر که زهل یا کیوان نام دارد و نحس اصغر مریخ است .

به هرکدام از قمرها یک لغب می دادند :

تیر یا اتارد ، دبیر و نویسنده فلک که همیشه قلم به دست است .

 زهره و ناهید ،  رقاص و آوازه خوان .

خورشید ، جنگاور و سلحشور .

مریخ ، خونریز .

مشتری یا برجیس ، قاضی و پیر فلک .

زهل یا کیوان ، رمز رعفت و بلندی .

و....

فلک الافلاک 12 برج دارد :

1-حمل یا بره 2- ثور یا گاو 3- جوزا یا 2 پیکر 4- سرطان یا خرچنگ 5- اسد یا شیر 6- سنبله یا خورشید

7- میزان یا ترازو 8- عقرب یا کژدم 9- قوس یا کمان 10- جدی یا بزک ( بزغاله) 11- دلو یا سطل 12- حوت یا ماهی .

نحس و غیر نحس بودن روزهای زیر کاملاً علمی نیستند :

- شنبه ، زهل ، رنگ مشکی ، نحس .

- یکشنبه ، خورشید ، رنگ زرد ، روز طلایی .

- دوشنبه ، ماه ، رنگ سبز ، طلایی کمتر .

- سه شنبه ، مریخ ، رنگ قرمز ، نحس .

- چهارشنبه ، تیر ، رنگ  فیروزه ای .

- پنج شنبه ، مشتری ، رنگ  قهوه ای ، خوشبختی آور .

- جمعه ، ناهید ، رنگ سفید ، خوشبختی آور .

12 ماه ایرانی :

1- تشرین اول           5- شباط( شبات)        9- وزیران                                                                                                

2- تشرین دوم           6- آذار                   10- تموز                                                                          

3- کانون اول            7- نیسان                11- آب                                                                             

4- کانون دوم           8- ایار                    12- ایلول                                                                

21 آذار = 1 فروردین ( 10 روز مانده از آذار + 20 روز از نیسان  = 1 ماه بعدی و.... )

هفت خط جام جمشیدی:

1- جور                 4- بصره       

2- بغداد                5- اشک             7- فرودینه (دّر شراب اینجاست)                     

3- ازرق               6- کاسه گر                                 

10 حال عرفانی :

1- مراقبه (دل انسان رو نگه میداره که هیچ چیزی توش نره)         6- شوق                                                       

2- قرب                                                                              7- محبت                                                   

3- خوف                                                                             8- مشاهده                                             

4- رجا                                                                               9- یقین                                            

5- اُنس                                                                              10- اطمینان

هفت شهر عشق عطار:

1- طلب                    5- توحید                                                                         

2- عشق                  6- حیرت ( حیرت محمود)                                                                                                                                                           

3- معرفت                 7- فقر و فنا ( بی نیاز از غیر خدا)                                                               

4- استغنا                

هفت مقام عرفانی:

1- توبه                                                                        5- صبر                                                     

2- وَرَغ ( پرهیز از چیزی که توش شک داری )                     6- توکل                                                  

3- زهد                                                                         7- رضا (تسلیم)                                  

4- فقر                                                                                                                  

هفت درکه دوزخ:

1- جهنم                 5- سعیر ( پاره آتش )                                            

2- جحیم                 6- سقر                                          

3- لظّی                  7- هاویه ( پست ترین )                                

4- شتّی  (حطمه)                                               

هشت درجه بهشت:

1- خُلد                         5- دار السلام                                                  

2- جنات عَدن                6- دار الغرار                                                 

3- جنات المأوی             7- فردوس                               

4- دار النعیم                 8- علیسین

هشت باب گلستان:

1- سیرت پادشاهان

2- اخلاق درویشان                              

3- فضیلت قناعت                                                                                  

4- فوائد خاموشی                                                                                                                                                                                                                                            

5- عشق و جوانی                                                                                                                                  

6- ضعف و پیری                                                                                                                            

7- هفت آداب صحبت                        

8- هشت تاثیر تربیت                    

 حروف اَبجد:     یا علی = 121                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

آنانکه خاک را به نظر کیمیا کنند

                                                                              آیا شودکه گوشهء چشمی به ما کنند

دردم نهفته به ز طبیبان مدعی

                                                                              باشد که از خزانهء غیبش دوا کنند

معشوق چو نقاب ز رُخ بر نمی کشد

                                                                              هرکس حکایتی به تصور چرا کند

چو حُسن عاقبت نه به رندی و زاهدیست

                                                                              آن به که کار خود به عنایت رها کند

بی معرفت مباش که در من یزید عشق

                                                                              اهل نظر معامله با آشنا کنند

بگذر به کوی میکده تا زمرهء حضور

                                                                              اوقات خود ز بهر تو صرف دعا کنند

می خور که صد گناه ز اَغیار در حجاب

                                                                              بهتر ز طاعتی که به روی و ریا کنند

پیراهنی که آید از او بوی یوسفم

                                                                              ترسم برادران غیورش غبا کنند

حالی درون پرده بسی فتنه می رود

                                                                              تا آن زمان که پرده بَراُفتد چه ها کنند

گر سنگ از این حدیث بنالد عجب مدار

                                                                              صاحبدلان حکایت دل خوش ادا کنند

( ای معشوق )

پنهان ز حادسان به خودم خوان که منعمان

                                                             خیر نهان برای رضای خدا کنند  

                                   حافظ دوام وصل میسر نمی شود

                                    شاهان کم التفات حال گدا کنند

ادامه<<